Tình trạng nhà ở xã hội lọt vào tay người giàu không hiếm ở các chung cư. Nhiều đề xuất đã được đưa ra để lấy lại nhà cho người nghèo, cán bộ công chức.
Lợi dụng khe hở của pháp luật
Dù luật đã quy định khá rõ điều kiện cũng như đối tượng nào có thể mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội (NƠXH) nhưng thực tế phần lớn NƠXH lại rơi vào tay người giàu. Lý giải cho việc này, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, nói rằng là do quy định của pháp luật còn lỏng lẻo và có nhiều khe hở.
Như tại điểm a khoản 1 điều 75 luật Nhà ở quy định điều kiện của đối tượng hưởng chính sách NƠXH phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua hoặc thuê mua NƠXH, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, làm việc. Nhưng một người cũng có thể chuyển đổi nơi sinh sống, làm việc nhiều lần nên khó xác định. Một nguyên nhân nữa là từ tiêu chí điều kiện về thu nhập của đối tượng hưởng chính sách NƠXH.
Theo đó, tại điểm b khoản 1 điều 51 luật Nhà ở 2014 và điểm b khoản 1 điều 75 dự thảo luật Nhà ở (sửa đổi) đều quy định đối tượng hưởng chính sách NƠXH phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập đối với các khoản thu nhập theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân.
Quy định này có các lỗ hổng vì trong thực tế, nhiều người làm thêm nghề tay trái mà nghề tay trái này lại tạo ra thu nhập cao hơn, thậm chí cao hơn nhiều lần so với thu nhập của nghề tay phải thể hiện trên bảng tiền lương, tiền công chính thức. Nên người này vẫn hội đủ tiêu chí điều kiện về thu nhập (không thuộc diện nộp thuế thu nhập cá nhân) để được mua, thuê mua NƠXH.
Bên cạnh đó, luật Thuế thu nhập cá nhân cho phép miễn thuế thu nhập cá nhân đối với 16 trường hợp, bao gồm các trường hợp thu nhập từ lãi tiền gửi tại các tổ chức tín dụng và thu nhập từ kiều hối. Đối với khoản thu nhập từ tiền gửi tiết kiệm của người về hưu, già yếu, mất sức lao động hoặc số tiền kiều hối có giá trị không lớn để cải thiện cuộc sống thì quy định miễn thuế thu nhập cá nhân là rất chính xác và nhân văn. Nhưng sẽ không hợp lý khi cho miễn, không đánh thuế thu nhập cá nhân đối với các khoản thu nhập rất lớn từ lãi tiền gửi tiết kiệm hoặc từ kiều hối. Các nguyên nhân trên đây đã dẫn đến tình trạng người giàu tranh suất mua NƠXH hoặc có người giàu ở lẫn trong các chung cư NƠXH thời gian qua.
Mặt khác, Th.S Ngô Gia Hoàng (Trường ĐH Luật TP.HCM) cho rằng trong khi nguồn cung NƠXH không nhiều thì việc cho phép người mua được quyền sở hữu lâu dài loại nhà ở này thông qua giao dịch mua bán sẽ làm mất đi cơ hội có chỗ ở cho những người khác. Hệ thống chính sách, pháp luật về NƠXH tại VN đã có những sự thay đổi, hoàn thiện hơn trong suốt thời gian qua, có sự tiếp thu kinh nghiệm của nhiều quốc gia được cho là thành công với mô hình NƠXH.
